ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ
ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
Στοκχόλμη, Σουηδία - 10
Χρόνια Εμπειρίας
του Pepe Arninge
Οδηγού Ταξί, Δημοσιογράφου
όπως δημοσιεύθηκε στην
έκδοση Φεβρουαρίου 1998 της Εφημερίδας
Call-Sign του Dial-A-Cab,
Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο
Μετάφραση: Αντώνης Αρβανίτης
Μετά από περισσότερα από
επτά χρόνια απελευθέρωσης, η κατάσταση για τον τίμιο και σκληρά εργαζόμενο
Σουηδό οδηγό ταξί είναι ακόμη η ίδια. Προσπαθούμε να επιβιώσουμε με εισόδημα
χαμηλότερο από τα ελάχιστα στάνταρτς του Σουηδικού νόμου για την κοινωνική
πρόνοια. Πολλοί οδηγοί έχουν υποστεί σοβαρούς νευρικούς κλονισμούς και
καρδιακές προσβολές, καθώς επίσης και προσωπικές χρεωκοπίες και σπαραξικάρδια
διαζύγια.
Αλλά, γιατί αυτή η
κατάσταση; Τι συνέβη στον κλάδο των ταξί ώστε να βάλει τον κόσμο του σε μια
τέτοια ασύμφορη θέση;
Λοιπόν, πριν το 1990 υπήρχε
μόνο μια μεγάλη εταιρία ταξί σε κάθε Σουηδική πόλη. Οι άδειες, τις οποίες ήταν
πολύ δύσκολο να αποκτήσουμε, εκδίδονταν από το Δημοτικό Συμβούλιο σε κάθε
κοινότητα μετά από λεπτομερή έλεγχο των πιστοποιητικών και του παρελθόντος του
ταξιτζή. Ένα λάθος, όπως κλήση για υπερβολική ταχύτητα, ήταν αρκετό για να
αρνηθούν σε υποψήφιο άδεια για να εργάζεται το δικό του ταξί για χρόνια. Και
σαν να μην ήταν αυτό αρκετό, υπήρχε σειρά αναμονής για να έχεις ευκαιρία να
κάνεις αίτηση για άδεια - στις περισσότερες περιπτώσεις περίοδος αναμονής 12
ετών ή περισσότερο.
Την ίδια εποχή, ήταν τα
χρυσά χρόνια της Σουηδικής και Ευρωπαϊκής οικονομίας. Οι γιάπις πλημμύριζαν
τους δρόμους της Στοκχόλμης και το να κάνεις σήμα σε ταξί, το οποίο στα τέλη
της δεκαετίας του '70 και τα πρώτα χρόνια του '80 θεωρείτο κομμάτι πολυτελές,
ήταν κάτι που ο καθένας έκανε όλο το 24ωρο! Αυτές ήταν μεγάλες στιγμές για τον
Σουηδό ταξιτζή και τα περισσότερα παιδιά έβγαλαν καλά λεφτά. Μερικοί έκαναν
ακόμη και μικρές περιουσίες.
Αλλά οι καιροί αλλάζουν. Το
φθινόπωρο του 1988 οι Συντηρητικοί, μαζί με τους Φιλελεύθερους, πρότειναν την
πλήρη απελευθέρωση του Σουηδικού ταξί. Με επιχειρήματα ούτε καν κοντά στην
αλήθεια έπεισαν την Σοσιαλδημοκρατική ηγεσία να ψηφίσει "ναι" στις
νέες ιδέες, μια καμπάνια που πέτυχε μετά από μια εντατική περίοδο άσκησης
πίεσης μέσα στα πολιτικά κόμματα και μέσα στους εκπροσώπους τους.
Μετά από έναν θερμό δημόσιο
διάλογο, στον οποίο η πιο εποικοδομητική πλευρά προς την καταπράυνση ήταν η
Ένωση Σουηδικού Ταξί, η απόφαση για την απελευθέρωση έγινε γεγονός στα τέλη
Δεκεμβρίου 1988 αν και χωρίς κάποια ουσιαστική δομή ή ρεαλιστικούς στόχους για
το μέλλον του κλάδου της μεταφοράς. Το μόνο πράγμα που ήξερε κανείς στα σίγουρα
ήταν ότι, με αρχή την 1η Ιουλίου 1990, θα ήταν ευκολότερο από ποτέ
να βρεις ταξί οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
ΕΝΣΤΟΛΟΙ ΟΔΗΓΟΙ
Το να απελευθερώσεις έναν
κλάδο που έχει μείνει ανέγγιχτος για χρόνια δεν μπορεί να γίνει σε μια νύκτα.
Την ίδια ώρα, λόγω των μεγάλων αλλαγών στη διαδικασία αίτησης, έγινε πραγματικά
εύκολο για τον καθένα να γίνει κάτοχος άδειας ταξί. Δυστυχώς, υπήρξαν κι αυτοί
με ποινικά μητρώα που πήραν βεντουζάκι.
Για το Taxi Stockholm, το οποίο είχε τον έλεγχο του κλάδου των ταξί της
Σουηδικής πρωτεύουσας για περισσότερο από 96 χρόνια, οι αλλαγές απέβησαν
ασυνήθιστου χαρακτήρα. Ένα πολύ ακριβό σύστημα κομπιούτερ, κατασκευασμένο από
την Motorola και αγορασμένο από τον Καναδά, τσάκισε τελείως την
οικονομία της εταιρίας τα επόμενα χρόνια και ο επανασχεδιασμός (σ.μ. εξωτερικά,
χρωματικά) όλων των ταξί, για να δυναμώσουν την υπεροχή ή το προφίλ της
εταιρίας, ήταν μια μάταιη διαδικασία στην οποία ειδικά εκπαιδευμένοι
επιθεωρητές περιφέρονταν στους δρόμους για να αναφέρουν τους οδηγούς που δεν
φορούσαν τις νέες, μπλε στολές.
Τα πρώτα χρόνια, υπήρχαν
πολλές διαμαρτυρίες από τους οδηγούς που δεν τους άρεσε η νέα τάξη καθώς
θεωρούσαν ότι τα είχαν θαλασσώσει. Αλλά σήμερα οι περισσότεροι από τους
ταξιτζήδες έχουν δεχθεί την κατάσταση όπως είναι. Συνεπώς, παρά το γεγονός ότι
οι περισσότεροι ταξιτζήδες είναι, και πάντα θα είναι μεμονωμένοι, ο επισκέπτης
στη Σουηδία σήμερα μπορεί να είναι σίγουρος για ένα πράγμα - ότι πάντα θα
συναντά έναν ένστολο οδηγό ταξί.
ΦΑΓΗΤΟ, COCA COLA ΚΑΙ ΚΟΜΙΣΤΡΑ
ΤΑΞΙ
Πριν την απελευθέρωση, κάθε
ταξί στη Σουηδία είχε τον ίδιο τύπο ταξιμέτρου και ακριβώς το ίδιο κόμιστρο. Το
κόμιστρο καθορίζονταν με συνδυασμένο τιμολόγιο χρόνου/απόστασης, που έκανε τη
διαδρομή με ταξί οπουδήποτε στη Σουηδία ίδια και απόλυτα εύκολο να υπολογίσεις
εκ των προτέρων. Πράγματα όπως φιξ τιμές ή προ-υπολογισμένα κόμιστρα ήταν
απαγορευμένα στο νόμο και κάθε διαδρομή πήγαινε αυστηρά στον μετρητή.
Γι' αυτό η νύκτα μεταξύ της
30ης Ιουνίου και 1ης Ιουλίου 1990 έγινε περισσότερο από
νέος τρόπος σκέψης για δεκάδες χιλιάδες οδηγούς ταξί. Ξαφνικά, δεν υπήρχε μόνο
μία εταιρία ταξί στη Στοκχόλμη, υπήρχαν 21. Κάθε μια απ' αυτές με φανταστικά
ονόματα, παράξενες πινακίδες οροφής και - το πιο σημαντικό απ' όλα - η κάθε μια
απ' αυτές με διαφορετικούς τρόπους να υπολογίζει το κόμιστρο.
Συχνά, τα ταξί μέσα σε μια
συγκεκριμένη εταιρία χρησιμοποιούν επίσης διαφορετικά κόμιστρα, αν και η ιδέα
ήταν ότι ταξί που ανήκουν σε ένα κέντρο (Ρ/Τ) θάπρεπε να έχουν ίδιο τιμολόγιο.
Αλλά κανείς δεν νοιαζόταν πραγματικά, ή ήταν πολύ απασχολημένος βγάζοντας
χρήματα από μόνος του βρίσκοντας προαιρετικές και ανταγωνιστικές αγορές στην
οδήγηση ταξί όπως η πώληση φαγητού, εισιτηρίων και Coca Cola!
Κάποιοι έδειχναν στους επιβάτες τους τα καινούργια φιλμ σε μόνιτορς
τοποθετημένα στα πίσω καθίσματα του ταξί.
ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΧΡΕΩΣΗ
ΣΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ
Κατά τα πρώτα τρία χρόνια
της απελευθέρωσης, υπήρχαν και οι ταξιτζήδες που ειδικεύονταν στα να εργάζονται
αποκλειστικά στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Στοκχόλμης, ένα μέρος που πριν το 1990
ήταν κατά το μάλλον ή ήττον αδύνατον ακόμη και να το πλησιάσεις. Τώρα, με την
ελεύθερη αγορά, μπορούσαν να ζητήσουν οποιοδήποτε κόμιστρο από τον άρτι
αφιχθέντα τουρίστα. Κατά τον πρώτο χρόνο της νέας εποχής, υπήρχε τέτοια χαοτική
κατάσταση με την πλημμύρα των ταξί έξω από την κυρία είσοδο του αεροδρομίου,
που οι περισσότερες απόπειρες να ληστέψουν επιβάτες πετύχαιναν. Αρκετά συχνά, ο
πελάτης έπρεπε να πληρώσει Α3180 για μια διαδρομή ως το κέντρο της Στοκχόλμης,
μια διαδρομή 40 χιλιομέτρων σε αυτοκινητόδρομο που κανονικά θάπρεπε να κοστίζει
περίπου Α335. Την ίδια στιγμή, οι πιστωτικές κάρτες δεν γίνονταν δεκτές απ'
τους οδηγούς, παρά τις υποδείξεις από τις περισσότερες εταιρίες, πράγμα που
κατέληξε σε μια "Πλήρωσε-μετρητά-ή-πέθανε" κατάσταση που ενόχλησε
πολλούς από τους επισκέπτες της Σουηδίας!
Μέσα σε σύντομο χρονικό
διάστημα, που ο αυξανόμενος αριθμός των παραπόνων και από τους τουρίστες και
από τους ίδιους τους Σουηδούς πήγε στο τραπέζι του Δημάρχου, έγινε μια έρευνα
από την τοπική αστυνομία. Αν και ο καθορισμός του κομίστρου ήταν ελεύθερος και
κανείς οδηγός δεν είχε κάνει κάτι επίσημα ανάρμοστο, υπήρχαν εν τούτοις κάποιες
πλευρές τοκογλυφίας που άρχισαν να ενδιαφέρουν τις αρχές. Αφού αφιερώθηκαν
χιλιάδες ώρες στην παρακολούθηση συγκεκριμένων ταξί που είχαν τις περισσότερες
καταγγελίες από επιβάτες για αισχροκέρδεια, η έρευνα σταμάτησε τελειωτικά. Ο
λόγος; Για να εντοπίσουν συγκεκριμένους οδηγούς ταξί ήταν πολύ δαπανηρό και
τίποτα δεν μπορούσε να γίνει για το πρόβλημα καθώς η απελευθέρωση ήταν γεγονός
και η αγορά ελεύθερη!
ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΤΙΜΩΡΙΑ
Ποια είναι η σημερινή
κατάσταση, επτάμισι χρόνια μετά το big-bang; Λοιπόν, στη Στοκχόλμη η
οποία έχει γίνει μια απ' τις πιο απείθαρχες περιοχές αφ' ότου απελευθερώθηκε ο
κλάδος, υπάρχουν ακόμη σήμερα πάνω από 2.000 ταξί που δεν ανήκουν σε κάποιο
κέντρο ραδιοεπικοινωνίας και που ακόμη χρεώνουν τα δικά τους κόμιστρα. Μετά
υπάρχουν άλλα 3.000 ταξί, κατανεμημένα σε 21 διαφορετικές εταιρίες ταξί, στις
οποίες το Taxi Stocholm με τα 1.600 ταξί του είναι
ακόμη το μεγαλύτερο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν ακόμη 5.000 ταξί στη Σουηδική
πρωτεύουσα, μια πόλη με 1,4 εκατ. κατοίκους, οι περισσότεροι των οποίων δεν
είναι συνηθισμένοι να χρησιμοποιούν έναν τόσο θαυμάσιο τρόπο μετακίνησης όπως
είναι το ταξί, αλλά ακόμη παίρνουν λεωφορείο.
Καθώς η ανταγωνιστική
δουλειά και τα σφικτά οικονομικά πλαίσια είναι η ωμή πραγματικότητα για τους περισσότερους
οδηγούς, αρκετοί αισθάνονται υποχρεωμένοι να αποκρύψουν κάποια χρήματα από την
φορολογία για να επιβιώσουν. "Ευχαριστούμε τον θεό για τις φιξ
(καθορισμένες) τιμές", λένε κάποιοι απ' αυτούς, εννοώντας ότι το κόμιστρο
που δεν εμφανίζεται στο ταξίμετρο και ο επιβάτης που δεν ζητά απόδειξη, σώζουν
ολόκληρη την ημέρα.
Δυστυχώς, αρκετοί από τους
οδηγούς δεν τυγχάνουν εξ αιτίας αυτού σεβασμού από την κοινωνία και είναι δακτυλοδεικτούμενοι
σαν ανέντιμοι και διεφθαρμένοι. Κάποιοι απ' τους εκπροσώπους του Δημοτικού
Συμβουλίου μιλούν ακόμη και για "κάποιου είδους συλλογική τιμωρία"
για να επηρεάσει την κατάσταση.
Είναι όμως η απελευθέρωση
αποκλειστικά πρόβλημα του κλάδου των ταξί; Ή είναι κάτι που αφορά το σύνολο της
κοινωνίας, ακόμη κι αν οι περισσότεροι απ' τους εκπροσώπους των αρχών προτιμούν
να κλείσουν τα μάτια;
Λοιπόν, η προσωπική μου
άποψη είναι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό πρόβλημα που θα έπρεπε να λυθεί από
τις αρχές καθώς η απελευθέρωση επιβλήθηκε στους οδηγούς παρά την θέλησή τους.
Αντίθετα, τον Οκτώβριο του
1997 έγινε ένας Κανονισμός από το Δημοτικό Συμβούλιο ο οποίος καθόριζε ότι μόνο
στις τρείς μεγαλύτερες εταιρίες ταξί - περιλαμβανομένου του Taxi Stockholm - θα επιτρεπόταν να επιβιβάζουν στον Κεντρικό
σιδηροδρομικό σταθμό της Στοκχόλμης μετά από τις καταγγελίες για υπερβολικό
κόμιστρο των "ανεξάρτητων" οδηγών ταξί.
Δυστυχώς η κατάσταση
οδηγήθηκε στη θορυβώδη διαδήλωση από τους ανεξάρτητους οδηγούς. Η αστυνομία
ενεπλάκη και η κατάσταση κατέληξε με τους ανεξάρτητους να κάνουν καθιστική
απεργία πριν απομακρυνθούν. Ο σταθμός απασχολεί τώρα ζωηρά ντυμένους
επιθεωρητές - γνωστούς σαν κίτρινα τζάκετς - για να εξασφαλίσει ότι μόνο οι
σωστές εταιρίες ταξί επιβιβάζουν στον σταθμό.
Μετά από δέκα χρόνια
συζητήσεις με ταξιτζήδες σε όλη τη Στοκχόλμη, μπορώ να σας πω Λονδρέζοι του Dial a Cab ότι το 95 τοις εκατό των
συναδέλφων σας εδώ πέρα μισούν την σημερινή κατάσταση της απελευθέρωσης και πιο
συγκεκριμένα δεν θέλουν τίποτα περισσότερο από την δυνατότητα να επιβιώσουν στο
επάγγελμά τους. Δυστυχώς, το Δημοτικό Συμβούλιο έχασε τον έλεγχο στον κλάδο των
ταξί χρόνια πριν και γι' αυτό - μέσα σε καθαρό πανικό - επέβαλε τις νέες
τεχνολογίες στους ιδιοκτήτες ταξί σε μια προσπάθεια να σταματήσει την ατέρμονη
φοροδιαφυγή και την αυξανόμενη υπερβολική χρέωση.
Μόλις τα τελευταία τέσσερα ή
πέντε χρόνια έχουν γίνει πάνω από δέκα βελτιώσεις των computerised ταξιμέτρων, κυρίως επιβάλλοντας
όπως οι ιδιοκτήτες εγκαταστήσουν καινούργιο softwear μέσα στο ταξί. Αυτό έχει,
δυστυχώς, βάλει τους ιδιοκτήτες ταξί σε ένα ακόμη χειρότερο οικονομικό στρές
καθώς εξωθούνται να δανείζονται ακόμη περισσότερα χρήματα για να πληρώσουν για
αχρείαστα πράγματα.
Καθώς πολλοί ιδιοκτήτες ταξί
έχουν τώρα εγκαταλείψει τις δουλειές τους και έστειλαν τις άδειές τους πίσω στο
Δημοτικό Συμβούλιο, υπάρχουν πάντα νεοεισερχόμενοι που θέλουν να κάνουν κάποια
αρπαχτή. Στήνοντας μια μικρή εταιρία, πράγμα εύκολο που χρειάζεται μια
εβδομάδα, μετά ασκούν το επάγγελμα χωρίς ραδιοεπικοινωνία ή λογιστικά βιβλία
για τους επιτρεπόμενους 18 μήνες και μετά δηλώνουν πτώχευση. Τα χρήματα που
έχουν βγάλει, χωρίς να πληρώσουν φόρους ή κοινωνική πρόνοια, έχουν μπει σε
λογαριασμό στο εξωτερικό που δεν τα φθάνουν οι φορολογικές αρχές.
Υπάρχει λοιπόν σωτηρία για
τον έντιμο πυρήνα των οδηγών ταξί στη Σουηδία; Όπως φαίνεται τώρα - όχι
πράγματι. Καθώς οι αρχές δεν θα παραδεχθούν ότι έκαναν ένα τρομερό σφάλμα όταν
επέλεξαν να απελευθερώσουν τον κλάδο στην αρχή μιας οικονομικής ύφεσης, θα
υπάρξουν επιζώντες μόνο μεταξύ εκείνων που κλέβουν και χρεώνουν υπερβολικά. Οι
υπόλοιποι - η πλειοψηφία - είναι και θα συνεχίσουν να είναι αποτυχημένοι όσο
κανείς δεν τους υπερασπίζεται όταν συζητούν τα προβλήματα με τους πολιτικούς.
Λυπάμαι για τον έντιμο και
σκληρά εργαζόμενο Σουηδό οδηγό ταξί που πρέπει να ζήσει αυτή τη ζωή. Ή όπως
ένας εκπρόσωπος στο Δημοτικό Συμβούλιο, ο οποίος ίσως κατανοεί τα προβλήματα
καλύτερα από πολλούς, είπε: "Νομίζω ότι η αναρρύθμιση με κανονισμούς είναι
ο μόνος τρόπος για να βρούμε λύση σ' αυτό το τραγικό αδιέξοδο που έχει γίνει
μέρος της ζωής κάθε οδηγού ταξί για περισσότερο από επτά χρόνια".
Pepe Arninge
Σουηδία
Βιβλιοθήκη του TAXI-L
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου